Како се создаваше литературниот јазик

 Напис за кој мислев дека не треба да се заборава па ви го пренесувам!!!

 

Како се создаваше литературниот јазик

Проф. Круме КЕПЕСКИ (Прилеп, 1909 – Скопје, 1988 година) македонист, педагог, учебникар, методичар, преведувач, собирач на народни умотворби е авторот на првата македонска граматика, објавена , 1946 година. 
-искажување на проф. Круме Кепески искажано на 31.10.1981 год.

 

По ослободувањето, како што се знае, се отворија голем број училишта во градовите и во селата. Во нив предаваа интелектуалци со завршена или не завршена гимназија и оние учители што работеа и во време на бивша Југославија. Се на се, околу триста души. Таа ситуација налагаше што побрзо да се даде учебник од кој ќе учат како учениците така и учителите бидејќи голем број учители немаа познавања од литературниот јазик и предаваа на својот локален говор. Замислата да се зафатам со пишување на Граматиката кај мене се појави уште порано, уште за време на бивша Југославија, кога бев студент на Филозофскиот факултет во Белград, на групата за словенска филологија. Тогаш често со другите студенти од Македонија, Крум Тошев, Венјамин Сапунџија и други, дискутиравме, во случај Македонија да биде слободна, како би го создале македонскиот литературен јазик. Морам да кажам дека слободата беше уште далеку. Ова се случуваше во почетокот на триесеттите години, време на големата економска криза. Зборувавме и за тоа кои наречја би биле главни. Некои од нас предлагаа за основа да биде земен штипскиот говор, други охридскиот, Крум Тошев и јас бевме на мислење дека најдобро ќе биде, ако се земат за основа централните говори - Прилеп - Велес - Битола, со образложение дека тоа подрачје има најмалку влијание како од бугарскиот така и од српскиот јазик. Подоцна фактички тоа и се случи. Сакам да кажам уште нешто. Нашето мислење не се засновуваше врз основа на некое подруго, поранешно сознание. Ние воопшто не знаевме дека Крсте Мисирков тоа го ставил на книга далеку порано. Книгата на Мисирков „За македонцките работи“ првпат ја видов во 1944 година. Како што реков со ослободувањето на земјата се создадоа услови за работа и на полето на изучувањето на јазикот. На идеја да правам граматика дојдов сам, не беше тоа некоја директива, како што имаше за други работи. Работев на некој начин тајно. Единствени што знаеја дека пишувам граматика беа Љубен Лапе, тогашен помошен повереник за просвета и Крум Тошев, инаку и двајцата мои пријатели уште од студентските денови. Пред себе имав уште една голема поддршка. Решението на АСНОМ, по кое „се заведуе македонскиот јазик како службен јазик во македонската држава“. Почнав во месец февруари 1945 година, па се сретнав со големи тешкотии, зошто тогаш не беше подготвен Правописот, а се дискутираше и за азбуката. Значи јас почнав да ја пишувам Граматиката пред да се обнароди Правописот, а се дискутираше и за азбуката. Азбуката беше прокламирана на 5 мај 1945 година, а Правописот се обнароди еден месец подоцна - на 7 јуни. Со тоа мојата работа беше олеснета. Од првиот правопис ги видов нормите на нашиот литературен јазик, а ги внесов и термините во мојата Граматика. Меѓутоа, требаше темелно да се проучат нашите форми, да се проучи акцентот, да се проучи употребата и значењето на членот, глаголските времиња и особеностите на глаголите и уште некои не малку значајни работи. Тешкотијата беше во тоа што немав од каде да видам како ќе го сторам тоа; тие нешта беа сосема нови за нашиот јазик. Сепак, во неа доста ми помогна моето познавање на старословенскиот јазик, а и некои изучувања што ги имав за прилепскиот и за битолскиот говор. Конечно, тоа беше јазикот на Кирил и Методиј, на Климент и Наум, јазик што јас го познавав. „„На 26 јануари се појави првата македонска Граматика. Страници: 80. Изглед: сивомаслинести корици. Издавач: ДКМ (Државно книгоиздателство на Македонија) . Граматиката беше одобрена од Министерството за просвета како учебник за основни и средни училишта, а послужи и за администрацијата и за народот, за секој што сакаше да го учи јазикот. Од неа учеа многу луѓе. Граматиката имаше голем одек како кај нас, така и во републиките во Југославија, а не остана незабележана и во светот. За две-три години се појавија неколку рецензии, кои го означија појавувањето на мојата граматика како историски чин. Некои луѓе кај нас и во светот за првпат го согледаа ликот на македонскиот литературен јазик од неа. Факт е дека „Македонската граматика“ одигра важна улога во развивањето и популаризирањето на нашиот литературен јазик. Има огромно значење во еден историски момент и во задоволувањето на насушната потреба од една таква книга-учебник. Првото издание беше набрзина распродадено и разделено, потоа дојде второто.

В някои моменти съм си мислил, че изпитвам уважение към intelect, дори само заради това, че се опитва да проповядва македонизъм в Майка България. В други моменти си мислех, че той просто се възползва от прословутата ни толерантност за да се чувства месия. В някои моменти се възмущавах от несправедливостта да не мога да изкажа мнение на македонски форум (конкретно ИДИВИДИ), в други смятах, че сме много безразлични към опитите за фалшифициране на българската история в Македония. Накрая сам си отговорих. Сега има Интернет. Какво пише intelect е само част от споровете и мненията в Македония. Ако искам да науча какво се мисли от хората в тази земя, просто ще ползвам мрежата.
Колко старовремски мислим и аз, и intelect. Оказа се, че мненията и противоречията, аргументите и фактите се обсъждат и от двете страни на границата по еднакъв начин. Привържениците на македонизма и у нас и в Македония имат много силен отпор и то не от външни, а от хора със самочувствие на македонци. Ама че работа. Май времето на месиите мина. Нито може да станеш жертва в името на идеята, нито тя е кой- знае колко революционна. Аз също вече не пророкувам за "Македонската блудница", казано метафорично, не се паля много по конфликтните точки, защото ми се виждат привнесени. Може би по- важно е да се борим за благоденствие на хората в глобален или регионален мащаб, за възможността да се обменят идеи и мисли, да се пътува и работи навсякъде по света. Ако от Македония свободно минаваш и се разбираш в България, Сърбия, Гърция, Албания, защо ти са разправии? Ако попиташ някого на своя език в САЩ и той ти отговори разбираемо, защо трябва да го питаш за националност по паспорт? Времената вече са други. И целите.

Знаеш што е лошото за вас анонимен,тоа го прочитав и во некои коментари од други блогери што вие мислите дека ова е мислење само на дел од Македонскиот народ!Не бе пиле ова е скоро консезуално,сите се свесни во Македонија за ова што го пишувам тука и мораш да се сложиш дека не постои виша сила која за одреден период некого ќе го натера така да размилува и делува.Ако мислиш на Спаска Митрова и здрушението Радко во Македонија кои размислуваат поинаку ,прочитајго мојот текст за бугарските пасоши(ќе видиш колку се ) и ќе ти стане јасно кои се тие што размилсуваат и зошто размилсуваат како вас!
Мене на крај краева не ме интересираат тие,нека си ги бараат своите права онака како што им требаат и заслужуваат, мене ме интересираат тие за кои го прават тоа и со кои цели!Уште повеќе ме интересираат Македонците кај вас кои ги имаше официјално призанти од вас и тоа во огромен број ,па заради вашата политика и интереси сега нив ги изеде баба Меца :)!
п.с.Имам многу пријатели и познаници,исклучиво безмалку сите се декларираат како Македонци.Меѓу нив тројца еден добар пријател,еден пријател и еден познаник се декларираат како Македонски Бугари!Едниот од нив е доктор на науки,вториот е инжинер третиот работи во една од најдобрите фирми,имаат фини фамилии и се почитувани граѓани на мојот град и Македонија!
Кажими сега каде е ѓаволот ,и кој кого сатанизира и анатемисува Македонецот-бугарите или обратно!!!

понеже ми се налагаше често да ходя командировка в Скопие, та от тогава имам твърда теза : не ви ща да сте българи, ама хич :)
точно толкова мързеливи сте (като нас), точно толкова сте крадливи (като нас), точно толкова не знаете какво искате (като нас) :))
(под нас разбирам българите, чиито родове са от Македония - дядо ми е от Прилеп).
Не ви искам, ама хич :)))
Щото Аце не ми е дедо (ама хич) и щото азбуката ми не е на 77 000 години :)))

а официалния македонски език е създаден около 1945 година от сръбските комуняги :)
то няма лошо де, ако и езикът ни беше еднакъв, щеше да е по-зле и моежеше да поискате да се присламчите :)))


п.с. Само като вметка - имам бан в поне 10 македонски форума, защото дядо ми е от Прилеп, а аз мисля, че съм българин :)

големи сте капии, честно. искрено се забавлявам :)))
ама не ви искам :)


поздрави

intelect - Май за първи път признаваш, че т.н. македонски език е изкуствено създаден. " Некои од нас предлагаа за основа да биде земен штипскиот говор, други охридскиот, Крум Тошев и јас бевме на мислење дека најдобро ќе биде, ако се земат за основа централните говори - Прилеп - Велес - Битола, " Ако питаш мен най-добре е охридското. Много по разбираемо е от шопския или турлашкия или от източно родопския.
След признанието ти, че македонският език е изкуствен, изпадаш в противоречие " со образложение дека тоа подрачје има најмалку влијание како од бугарскиот така и од српскиот јазик. " . intelect - какво влияние има от българския. Никакво.
Знаеш ли, че Гоце Делчев, братя Миладинови, Добромир Хръз, цар Самуил на какъв език са говорили. Елементарно. На български. Просто преди да почнат да се правят опити да се създаде изкуствено македонски език, на хората от Македония и през ум не им е минавало, че говорят на друг език освен на български.
Остава да повториш глупостта и за македонска азбука измислена от братята Кирил и Методи и донаписана от Климент. А една малка подробност, вчера ти я написах в друг пост. В Европейския съюз, една от официалните азбуки е българската. Не славянска, не кирилица, не македонска, а българска. Обади им се да им кажеш, че нищо не разбират и да запишат, че тази азбука е македонска.
Станахте за смях в Европа с тези простотии. Но приемат ли ви в Европейския юнион, всичко ще си дойде на мястото. Дано само до тогава в Република Македония всички да не са албанци.
Ицко

Dinkov ostavija EU i glupostite od nea,jazikot,nacijata,drzavata Makedonska e pokasno nastanata samo zaradi istoriskite okolnosti vo Makedonija i okolu nea ,ne zaradi drugo.A jazikot za koj zboruvas deka e Bugarski e cista glupost,isto mozam da recam jas deka e Makedonski,srbite mozat da recat deka e srpski i.t.n a vsusnost e staroslovenski od koj proizlegle site denesni slovenski jazici-za zal najkasno Makedonskiot so ne vi dava pravo i vas i na srbite da posegate po nego kako svoj!
aj cao
-alex za tebe nemam komentar ne zasluzuvas!

аз и не искам коментар :))

само не ми е ясно как така тези два различни езика си се разбираме без преводач :)))

а да ти кажа - сръбски не разбрирам, чета го трудно :)

както виждам - и ти си четеш български свободно :))

alex ајде со твои камења...
-замисли алекс јас го разбирам и српскиот јазик и говорно и пишано без преведувач па мислам дека со Македонскиот се два различни јазици
-јас пак Бугарскиот се мачам да го разберам и еве твојте коментари а и на некои други ги прочитав и по неколку пати за да ја сфатам смислата
-а јас читам слободно и англиски да знаеш
па сега види според коментарот и јазиците можи ескимец да сум :)

Не бе чедо, като гледам македонските форуми има мнозина, които мислят иначе. Заради това ти казвам, че интернет ни избавя от месиянството, в което да вярваме на всичко което ни казва месията. Консенсус имаше преди, в Титово време. Сега, не си криви душата, мнозина се самоопределят като българи, сърби, а като албанци- леле- мале.

[/quote]Уште повеќе ме интересираат Македонците кај вас кои ги имаше официјално призанти [/quote]
Да-а-а. Съгласен съм. Аз заради това казвам, че и българи и македонци имат достъп до български и македонски форуми за да научат повече и изложат мненията си. Друг е въпросът, че в македонските форуми българският език е забранен. Аз имам бан, а и alexalexalex пише, че има бан в 10 форума. Това ме кара да не вярвам на свободата на словото в Македония. Сигурно се подбират само подходящи участници.

[/quote]Кажими сега каде е ѓаволот ,и кој кого сатанизира и анатемисува Македонецот-бугарите или обратно!!![/quote]

Мога да кажа, че македонците не съм чул да са сатанизирани. По- скоро има лек присмех за прекалено самочувствие- чети само М(!)акедонецот и бугарите :). Чул съм, че в "Трето полувреме" българите са сатанизирани, но не съм го гледал. Дори и ти смяташ, че българите са изяли македонците в Пирин като баба Меца. Единственото оправдание е, че новосъздадената нация се страхува от силното влияние на метрополията. Това оправдание обаче не прави чест, то дава повод за безсрамно изкривяване на истината.

anonimen освен на блог.мк(сега многу ретко бидеќи изгуби од популарноста) не одам на форуми така да таму знам дека имаше неколку блогери-бугари кои слободно пишуваа веќе неколку години и тоа на Бугарски јазик и што е најлошо дел од нив пишуваа со најнавредлива содржина за Македонците па не беа банирани... така да за другите форуми можи си во право,потрудисе да не бидеш навредлив можеби ќе ти дозволат...ако моите поста се навредливи за вас тогаш можите да ме избанирате и мене тука!целта ми беше само да напишам нешто за да видите дека има и нешто друго од тоа шо го знаете!
Како можам да те убедам колку се тие многумина што се определуваат како Бугари,Срби,Албанци во Македонија кога официјално се знае и никој не им пречи да се кажат што се!Е сега дека се многу малку повели дојди бидими гостин па ќе видиш колку се...незнам поинаку како да ти докажам бидеќи вие не верувате на официјалната наша статистика туку верувате на поединците кои се јавуваат на вашите медиуми како Спаска Митрова или некои платеници на Каракачанов!Јас оставив пред некој ден коментар за моите пријатели Македонски Бугари-влакно не им фали(со еден од нив и доста спориме околу овие теми) ,ама толку се нема повеќе...
Трето полувреме сеуште не е излезен од продукција ,живи били па да видиме за што се расправа -вие пред време дигате прашина!Онолку колку сум запознат ако Бугарските фашисти а такви биле во 2 св.војна бидеќи биле со Хитлер се виновни за прогонот на Македонските Евреи треба да се осудат (ако биле и Мкаедонски фашисти и тие треба да се осудат) но тоа не значи дека се осудува цела Бугарска нација-но сепак да почекаме и да го видиме филмот!

па сборуваи си на шльокавицата--смес от български диалекти,сръбски език и бог знае още какво,на кого пречиш?.на територията на днешна македония,населението има пълното право на това.това което ме вълнува е грешната политика на бълг.правителства--да раздават бълг.паспорти на кило на всеки дошъл от македония,молдова,татарстан,украина и луната.критериите за даване на бълг.гражданство трябва да са много по строги от простото желание да получиш достъп до трудовия пазар на европ.съюз.като например--сериозно познаване на езика,обичаите,историята...на българия .

intelect - противоречиш си. Нали сегашните македонци били античните македонци. Сега пък какво излиза. Античните македонци говорят на старославянски език. Ама, че каламбура. Виж човече, имайте си държава. Никой не ви я оспорва. Дори първи ви я признахме. Но да правите каламбура с историята и езика е смешно и ви се смеят в Европа. А аз не искам да ви се смеят. Успех на спортистите от Република Македония на Олимпийските игри в Лондон.
Ицко

dinkov кој рече дека денешните Македонци се едно исто со Античките Македонци!И каде го прочита тоа во Бугарските весници и форуми...Најди еден политичар од Македонија кој го има изјавено тоа?!!!Ако некој вас ви ги полни мозоците со такви глупости ,и по тоа ги оценувате Македонците тогаш кај вас е проблемот Динков!
Македонците имаат право на сето историско и културно наследство од Античка Македонија исто онолку колку што имаат право Бугарите од Турано-Бугарското царство по кое го носите името на Омуртаг и Аспарух...Ако Омуртаг и Аспарух се асоцијација на денешен Бугарин тогаш многу повеќе Аце и Филип се асоцијација на денешен Македонец!
Прочитај си ја својата историја и одговори си на прашањето како е можно создавање на бугарската нација -словенска по јазиик а бугарска по име па потоа ќе дискутираме за создавањето на Македонската!
Вас единственото што ви пречи е тоа што вклучувањето на Античкото историско наследство во Македонија ги побива и ги разбива сите Бугарски историски фалсификати кои претендираат на Македонскиот народ и неговата етничка територија...

А как са говорили дотогава потомците на Сашко Македонски ?

lambo на прашање со прашање ќе ти одговорам!А на каков јазик говореле Аспарух и Омуртаг?!

Абе intelect, спри да се излагаш. Щом днешните македонци не са едно и също нещо с древните македонци, защо се наричате македонци. Значи Гърция е 100% права за наименованието на републиката ви. Пак направи каламбура. Ами елементарно. Аз съм тракиец защото от 200 години фамилията ми е в Пловдив, сиреч в Тракия. Преди това от къде идват няма да ти кажа. Но по народност съм българин. А какъв да бъда? Патагонец ли? Хората които живеят на територията наречена Македония без значение дали са в границите на държавите наречени Гърция, Бивша Югославска република Македония или България разбира, че са македонци. А какви да бъдат ? Патагонци ли ? Ако вие от БЮРМ искате да бъдете сега, в този момент, в 2012 г. по народност патагонци, добре бъдете патагонци. Но защо барате историята, езика и гробовете на дядовци те ни. Ама, че глупост. Защо постоянно обиждате три милиона български граждани преселници от Македония. Че то в държавата наречена БЮРМ няма толкова македонци колкото в държавата наречена България.
lambo ами потомците на Сашо Македонски освен на български няма на какъв друг език да говорят. А пишат на азбуката която международно е призната в Европейския съюз с името българска. А как да е признаят. Македонска ли ?
До 1945 г. на хората и през ум не им е минавало, че по народност не са българи.
Султанския ферман за образуване на Българска екзархия от 1870 г, определя къде живее българска народност. А след падането на България под властта на Източната Римска империя (наречена Византия много по-късно) през 1018 г. на територията на днешната държава наречена БЮРМ, се е образувала провинция с името тема България и главен град Скопие. А брата на Аспарух, хан Кубер се заселва точно на територията на днешната БЮРМ. Затова в България има лаф, че ако търсиш чисти българи, трябва да ги потърсиш в Македония. А пък каламбурите на сегашните македонисти никой сериозен учен или политик в света не им обръща внимание. Те трябва да оправдаят ВЛАСТТА СИ. Това е истината... Друга няма.
Ицко

Преди много години, един колега от Петричкия край, приет да следва без да положи приемни изпити, досаждаше на всички с македонистките си изцепки за великите македонски царе Филип и Александър. Веднъж един колега го запита - Знаеш ли защо Александър Македонски се нареча така, а не Александър Филипов; Филиповски или Филипичич. Македонецът запецна. - Защото, когато Александър е зачеван, Филип не бил при жена си, а бил на война. От тогава и до ден днешен, като се пръкне тук на Балканите копеле, що незнае кой е баща му и коя е татковината му, го наричат македонец.

Щом днешните македонци не са едно и също нещо с древните македонци, защо се наричате македонци.
-Ако сте словенска нација зошто вие се нарекувате Бугари(Турано-Татари)?
Но защо барате историята, езика и гробовете на дядовци те ни.
-Кои дедовци бе ,каде е закопан дедоти а каде е закопан дедоми,прадедоми и цела моја фамилија...Вистинските Македонци се во Македонија а не надвр од неа!
Од историјата не ме интерсира Христо Ботев ,Левски и цар Фердинанд кои се бореле за Буагрија ме интересира Гоце Делчев ,Мисирков,Ченто.Александар,Самоил кои егзистирале и се бореле за и во Македонја!
За јазикот можеше да прочиташ колку старословенскиот од кој се произлезени сите словенски(некои порано некои покасно) јазици може да биде samo ваш!
lambo ами потомците на Сашо Македонски освен на български няма на какъв друг език да говорят.
-А Јас те прашавам на каков јазик зборувал Аспарух?само ќе ти дадам еден факт дека во царските канцеларии на Турано_бугарското царство на Симеон и на син му Петар не се употребувал словенскиот јазик туку Грчкиот или турано-бугарскиот со грчка азбука па дури и печатот на Бугарскиот архиепископ не е на словенски јазик туку на Грчки.
До 1945 г. на хората и през ум не им е минавало, че по народност не са българи.
-нешто што ве лажеа и сеуште ве лажат.Само вас ви се убави лагите па поубаво ви е да живеете во национал романтизмот од Петар Стојанов а не во реалноста и да гледате преку розови очила...терајте така како што вие убаво!
А брата на Аспарух, хан Кубер се заселва точно на територията на днешната БЮРМ. Затова в България има лаф, че ако търсиш чисти българи, трябва да ги потърсиш в Македония.
-ова е посебна тема во која ќе се изгубиш!Те прашав дали ја знаеш својата историја па одговори си на прашањето како е можно создавање на бугарската нација -словенска по јазиик а бугарска по име -ајде имаш нов пост за сето ова !

Абе бая знам от историята. И българската, и балканската и европейската. Няколко пъти ти писах, че в гр. Пловдив има цял квартал които е по- голям от старата Българска столица Охрид. И се казва МАКЕДОНСКИЯ квартал. Знаеш ли защо ? Защото 95 % са преселници от територията където сега съществува държава която се казва БЮРМ или от Северна Гърция и гробовете на бащи, дядовци, прадядовци са останали там. Защо обиждаш тези хора. Малко ли са изстрадали. Не разбра ли, че в България 40 % от населението са македонци(три милиона). А Гоце Делчев, Даме Груев, Яне Сандански и хиляди други наистина са си дали кръвта и живота за свободна Македония, ама не са знаели, че не са българи. Не разбра ли, че от Охрид до Черно море и от Бяло море до Дунав живее един народ с една азбука и говори на един език. Това, че държавите са две е съвсем друго. Радвам се, че Македония е свободна, и ако хората живеещи на тази територия са щастливи, също ще се радвам.

само во едно се разликуваме -Не разбра ли, че от Охрид до Черно море и от Бяло море до Дунав живее един народ с една азбука и говори на един език
.-не е така и никогаш не било!Ако живееше во Македонија ќе го разбереше тоа ...toa e твое мислење не го подржувам ,не ми пречи се додека не ми пречиш и ти :)
Pozdrav